اثر همزمانی نرخ تخمیر شکمبه‌ای بر ساخت پروتئین میکروبی، تعادل نیتروژن و عملکرد رشد بره‌های نر پرواری لری

چکیده
سابقه و هدف: همزمان‌سازی نرخ تخمیر شکمبه‌ای کربوهیدرات‌ها و پروتئین خام روشی برای افزایش ساخت پروتئین میکروبی، افزایش بازدهی نیتروژن، کاهش دفع نیتروژن ادراری و بهبود عملکرد حیوان است. این پژوهش برای ارزیابی اثر همزمان‌سازی نرخ تخمیر شکمبه‌ای کربوهیدرات و پروتئین بر مصرف خوراک، قابلیت هضم، فرآورده‌های تخمیر شکمبه‌ای و عملکرد رشد بره‌های نر پرواری تغذیه شده با جیره‌های پرکنسانتره با ساختار و ترکیبی مشابه انجام شد.
مواد و روش‌ها: سه جیره با انرژی و پروتئین خام یکسان اما با شاخص همزمانی متفاوت شامل 59/0، 73/0 و 87/0 که با استفاده از فراسنجه‌های تجزیه پذیری ماده آلی و پروتئین خام اقلام خوراکی جیره‌ها محاسبه شده بودند، برای بره‌های نر پرواری تنظیم شدند. اثرات شاخص همزمانی جیره‌ها با استفاده از 21 رأس بره نر لری با میانگین وزن 38/3±79/25 کیلوگرم برای 95 روز (14 روز عادت‌پذیری و 81 روز دوره اصلی) در قالب طرح کاملاً تصادفی با 7 تکرار بررسی شدند. خوراک مصرفی و باقیمانده آن روزانه اندازه‌گیری شد. قابلیت هضم ظاهری با استفاده از نشانگر خاکستر نامحلول در اسید تعیین شد. افزایش وزن بره‌ها برای محاسبه بازده خوراک و عملکرد رشد اندازه‌گیری شد. نمونه‌گیری از مایع شکمبه (روز 50 آزمایش) و خونگیری از بره‌ها (روزهای 14 و 65 آزمایش) انجام شد. در روز 55 پرواربندی 3 رأس بره از هر تیمار انتخاب و به قفس‌های متابولیک منتقل شدند و بعد از 3 روز عادت‌دهی برای 6 روز متوالی، ادرار گوسفندان جمع‌آوری و با اندازه‌گیری بازهای پورینی آن، ساخت پروتئین میکروبی برآورد شد. تعادل نیتروژن نیز با استفاده از مقادیر مصرف و دفع نیتروژن محاسبه شد.
یافته‌ها: با افزایش شاخص همزمانی قابلیت هضم ماده خشک، ماده آلی، الیاف نامحلول در شوینده خنثی و اسیدی و عصاره اتری افزایش یافتند، اما قابلیت هضم پروتئین خام، کربوهیدرات‌های غیرالیافی و خاکستر خام بین تیمارها تفاوت معنی‌داری نداشتند. اثر جیره‌های آزمایشی بر pH و غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه قبل از وعده خوراک‌دهی صبح معنی‌دار نبود، اما در سه ساعت پس از مصرف خوراک تفاوت‌های معنی‌داری بین تیمارها مشاهده شد. جیره‌ی با کمترین شاخص همزمانی از بیشترین pH و غلظت نیتروژن آمونیاکی مایع شکمبه برخوردار بود. بیشترین pH و غلظت نیتروژن آمونیاکی را جیره‌ی با شاخص همزمانی کمتر داشت. ساخت پروتئین میکروبی و بازده آن و کل نیتروژن دفع شده در بین تیمارهای آزمایشی تفاوت معنی‌داری نداشتند اما با افزایش شاخص همزمانی مقدار نیتروژن ابقاء شده افزایش و غلظت نیتروژن اوره‌ای خون کاهش یافت (05/0P نتیجه‌گیری: با افزایش شاخص همزمانی جیره‌ها ساخت پروتئین میکروبی افزایش نیافت اما قابلیت هضم ماده خشک و برخی مواد مغذی و نیتروژن ابقاء شده افزایش در حالی‌که غلظت نیتروژن اوره‌ای خون کاهش یافت. همچنین عملکرد رشد و بازده خوراک تاحدودی بهبود یافت. لذا استفاده از جیره‌های غذایی با شاخص همزمانی زیاد برای تنظیم جیره یا تهیه مخلوط مناسبی از اقلام خوراکی برای تأمین احتیاجات غذایی دام‌های پرواری می‌تواند مفید باشد.