تاثیر روش فرآوری، زمان بخارهی و تنظیم فاصله غلطک بر تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای دانه جو

صفائی, خلیل; قربانی, غلام رضا; علیخانی, مسعود; صادقی سفید مزگی, علی; یانگ, ون ژو; محمدی, فاضل

تاثیر روش فرآوری، زمان بخارهی و تنظیم فاصله غلطک بر تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای دانه جو

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده کشاورزی، گروه علوم دامی

² دانشگاه صنعتی اصفهان، دانشکده کشاورزی، گروه علوم دامی،

³ مرکز تحقیقات کشاورزی و کشاورزی- غذای کانادا، مرکز تحقیقات لتبریج، آلبرتا، کانادا

چکیده

سابقه و هدف: دانه کامل جو به دلیل دارا بودن پریکارپ سالم در برابر اتصال باکتریایی شکمبه و گوارش توسط نشخوارکنندگان مقاوم است. بنابراین، به‌منظور دسترسی جمعیت میکروبی شکمبه به آندوسپرم احاطه شده توسط پریکارپ و پوسته غیرقابل هضم، فرآوری دانه جو ضرورت دارد. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات روش فرآوری (آسیاب در مقابل ورقه نمودن با بخار) در قالب طرح کاملاً تصادفی و بررسی تاثیرات سه زمان بخاردهی، دو فاصله غلطک و اثر متقابل این دو به صورت آزمایش فاکتوریل 2×3 در قالب طرح کاملاً تصادفی بر فراسنجه‌های تجزیه‌پذیری ماده خشک و آلی دانه جو بود.
مواد و روش‌ها : 5 گرم از هر یک از تیمارهای جو فرآوری شده (آسیاب شده با استفاده از توری 3 میلی‌متر یا ورقه شده با بخار طی سه زمان بخاردهی 35 ، 45 یا 55 دقیقه و دو فاصله غلطک 3/0 یا 4/0 میلی‌متر برای هر زمان بخاردهی) بر اساس ماده خشک با سه تکرار درون کیسه‌هایی از جنس پلی‌استر با اندازه منافذ 50 میکرومتر و با ابعاد 20 × 10 سانتی‌متر ریخته و داخل شکمبه یک راس گاو غیرشیرده هلشتاین به مدت 0، 2، 4، 8، 16، 24 و 48 ساعت قرار داده و هر یک از ساعات کیسه‌گذاری سه بار تکرار شدند. باقی‌مانده ماده خشک و آلی بر حسب زمان کیسه‌گذاری به کمک نرم افزار آماری SAS تجزیه و تحلیل گردیدند.
یافته‌ها: روش فرآوری سبب تغییر چگالی دانه جو آسیاب شده (616 گرم بر لیتر) و ورقه شده با بخار (به‌طور میانگین 285 گرم بر لیتر) در مقایسه با دانه کامل جو (684 گرم بر لیتر) ‌شد. افزایش وسعت فرآوری سبب کاهش چگالی دانه جو ورقه‌ شده با بخار از 390 به 180 گرم بر لیتر و ضخامت از 5/1 به 0/1 میلی‌متر گردید. آسیاب کردن جو در مقایسه با ورقه نمودن با بخار سبب افزایش درصد ناپدیدی ماده خشک و آلی، افزایش بخش سریع تجزیه (6/28 در مقابل 6/21 درصد)، نرخ تجزیه-پذیری (10/0 در مقابل 05/0 در ساعت)، تجزیه‌‌پذیری موثر (4/60 در مقابل 5/47 درصد) و کاهش بخش با پتانسیل تجزیه‌پذیری (7/51 در مقابل 0/56 درصد) و غیر‌قابل تجزیه (7/19 در مقابل 5/22) ماده خشک و افزایش بخش سریع تجزیه (3/28 در مقابل 4/21 درصد)، نرخ تجزیه‌پذیری (10/0 در مقابل 05/0 در ساعت)، تجزیه‌پذیری موثر (6/60 در مقابل 6/47 درصد) و کاهش بخش با پتانسیل تجزیه‌پذیری (6/52 در مقابل 5/56 درصد) و غیر‌قابل تجزیه (1/19 در مقابل 1/22) ماده آلی دانه جو گردید(01/0>P). افزایش زمان بخار دهی و کاهش فاصله بین غلطک‌ها (در مقایسه گروهی فاصله غلطک 4/0 با 3/0 میلی‌متر) به‌طور میانگین سبب افزایش درصد ناپدیدی ماده خشک وآلی، اما کاهش بخش با پتانسیل تجزیه‌پذیری (6/62 در مقابل 4/49) و افزایش بخش سریع تجزیه (8/17 در مقابل 3/25)، بخش غیر‌قابل تجزیه (7/19 در مقابل 3/25)، نرخ تجزیه‌پذیری (05/0 در مقابل 06/0 در ساعت) و تجزیه-پذیری موثر (1/44 در مقابل 9/50) ماده خشک و کاهش بخش با پتانسیل تجزیه‌پذیری (9/62 در مقابل 1/50) و افزایش بخش سریع تجزیه (7/17 در مقابل 1/25)، بخش غیر‌قابل تجزیه (5/19 در مقابل 9/24)، نرخ تجزیه‌پذیری (05/0 در مقابل 06/0 در ساعت) و تجزیه‌پذیری موثر (2/44 در مقابل 0/51) ماده آلی جو ورقه شده با بخار شد (05/0>P).
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که روش فرآوری می‌تواند چگالی، اندازه ذرات دانه جو و توزیع آنها روی الک‌ها را تغییر دهد. آسیاب کردن در مقایسه با ورقه نمودن جو با بخار سبب افزایش تجزیه‌پذیری موثر ماده خشک و آلی گردید. تجزیه‌پذیری شکمبه‌ای ماده خشک و آلی دانه جو را می-توان با بهینه نمودن متغیرهای مهم و دخیل در فرآیند ورقه‌ای نمودن با بخار (زمان بخارهی و تنظیم فاصله غلطک) مدیریت نمود.

کلیدواژه‌ها